آموزش الکترونیک

در ساده‌ترین حالت، «آموزش الکترونیک» یا «آموزش مجازی» تنها نیازمند یک اراده قوی، علاقه به یادگیری، اینترنت و ابزاری برای اتصال به آن مثل گوشی هوشمند، تبلت، رایانه و غیره است. برای آموزش‌های «عمومی» ممکن است موتورهای جستجو و مطالعه نتایج جستجوی آن‌ها مفید باشد. گاهی بازی‌ها و نرم‌افزارهای آموزشی نیز اطلاعات عمومی یا تخصصی خوبی در موضوعات مختلفی مثل آموزش نماز یا زبان خارجی و ….  در اختیار می‌گذارند. برای آموزش‌های «تخصصی» نیز مشابه آموزش‌های عمومی منابع متعددی در اینترنت موجود است. به‌علاوه قالب‌های مختلفی برای این نوع آموزش وجود دارد که با یکدیگر فرق دارند. به‌عنوان نمونه در یکی از این قالب‌ها شما مثل کلاس درس، در زمان مشخصی از روز، پشت رایانه خود می‌نشینید و درس را با دیدن و شنیدن فیلم یا صدای استاد خود فرا می‌گیرید. در پایان دوره به شما مدرک گواهی شرکت در آن دروه اعطا می‌شود.

در فرایند آموزش و آموختن به کمک اینترنت، محدودیت‌های زمان، مسافت و هزینه تا حد خوبی کمرنگ می‌شوند. حال که تکنولوژی و اینترنت در دسترس خیلی از ما است، چه خوب می‌شود که از آن در راستای ایجاد و پرورش استعدادها و توانمندی‌هایمان استفاده کنیم. در این مقاله امکانات و قابلیت‌هایی را معرفی می‌کنیم که اینترنت در اختیار ما می‌گذارد تا آموختن دانش و مهارت‌ها و آموزش دادن آن‌ها به‌سادگی امکان‌پذیر شود.

شما چگونه وقت خود را در اینترنت صرف می‌کنید؟

قبل از آنکه وارد جزئیات بحث آموزش الکترونیک شویم، ببینیم طبق آمار رسمی، ما ایرانی‌ها چقدر به اینترنت دسترسی داریم و زمان حضور خود در آن را به چه کارهایی اختصاص می‌دهیم.

نسبت تعداد کاربران اینترنت به ازاي هر ۱۰۰ نفـر را «ضريب نفوذ اينترنت» گویند. در یک کشور هرچه ضريب نفوذ اینترنت بيشتر باشد، مهارت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات مردم بيشتر خواهد بود. در اسفند سال ۱۳۹۴ ضريب نفوذ اينترنت در ایران ۴۵.۳% بود و در عرض یک سال به ۵۳.۲۳% رسید که مقدار این عدد خوشحال کننده است[۱]. اما نکته‌ای که جای تأمل دارد آن است که این تعداد از هم‌وطنان ما وقت خود را در اینترنت چگونه صرف می‌کنند؟ بر اساس آمارگیری سال ۱۳۹۴، بیشترین فعالیت‌های کاربران اینترنت ایرانی در حوزه‌های ارتباطات، تفریح و سرگرمی بوده است. پس از آن تجارت الکترونیک در رده دوم و پس از آن با فاصله خیلی زیاد، تولید محتوا در رده سوم قرار داشته است.[۲] بر اساس نظرسنجی ایسپا، ۵۹.۷ درصد افراد بالای ۱۲ سال کشور حداقل عضو یک شبکه اجتماعی هستند. (ایسپا، ۱۳۹۵) مطالعات اخیر مرکز تحقیقات مخابرات ایران حاکی از آن است که در حال حاضر ۷۰ درصد از محتوای فارسی در سراسر وب یا کپی برداری از وب سایت‌های خبری است و یا بی‌معنی و چرند است. (Jafari, 2017) با توجه به آمارها می‌شود گفت که ما ایرانی‌ها تا اینجا از امکانات خود به‌ خوبی استفاده نکرده‌ایم. در کشورهای توسعه یافته نقش اینترنت به‌عنوان ابزاری برای آموزش و آموختن پررنگ‌تر می‌باشد که البته در ایران هم این میزان رو به رشد است.

حالا از آمارهای مردم کشور فاصله بگیریم و به کارهای خودمان دقایقی فکر کنیم. شما روزانه چند ساعت از وقت خود را به گردش در اینترنت اختصاص می‌دهید؟ از امکانات دولت الکترونیک چند مرتبه استفاده کرده‌اید؟ معمولاً سایت‌ها و وبلاگ‌ها را می‌خوانید یا در صفحات شبکه‌های اجتماعی می‌چرخید؟ آیا بیشتر مشغول به اشتراک گذاشتن عکس و فیلم هستید یا اخبار بازیگران و خوانندگان را دنبال می‌کنید؟ ترجیح می‌دهید چه نرم‌افزارها و بازی‌های رایانه‌ای را از اینترنت بارگیری و نصب کنید؟ اینترنت می‌تواند منبع خوبی از اطلاعات عمومی و تخصصی و راه‌‌های کسب مهارت باشد. آیا در جستجوهای خود با بازی‌هایی که چند مهارت‌های ذهنی و بدنی شما را ارتقا می‌دهند مواجه شده‌اید؟ تا به حال محتوایی را که خودتان تولید کرده‌اید، روی اینترنت بارگذاری کرده‌اید؟ چرا به فکر ارائه هنر و مهارت خود به دیگران از طریق اینترنت نبوده‌اید؟ آیا درباره دوره‌های آموزشی اینترنتی چیزی شنیده‌اید؟ چند دقیقه بیاندیشید. به ‌نظرتان چگونه و با انجام چه کارهایی می‌توانید از مدت زمان حضور خود در اینترنت بیشتر بهره ببرید؟

آموختن و آموزش‌ عمومی به کمک اینترنت

آیا تا حالا به فکر افتاده‌اید وقتی پشت ترافیک سنگین معطل هستید یا در مطب دکتر و صف نانوایی به انتظار نوبت خود به ساعت نگاه می‌کنید، کار مفیدی به جز غر زدن انجام دهید؟ آیا موبایل یا تبلتی دارید که به اینترنت متصل شود؟ اگر پاسختان مثبت است، پس به شما پیشنهاد می‌کنیم که از دنیای آموزش مجازی بهره‌مند شوید. شما یک نوجوان هستید یا بزرگسال؟ در خانه کار می‌کنید یا بیرون از آن؟ فرقی نمی‌کند که در چه شرایطی هستید؛ تنها کافی است بتوانید با ابزاری به اینترنت وصل شوید.

به کمک اینترنت می‌توان اطلاعات و مهارت‌های عمومی متنوعی را آموخت یا آموزش داد. وب سایت‌ها، کانال‌ها، گروه‌ها، صفحات و نرم‌افزارهای زیادی وجود دارند که با محتوای متنی، عکس، صدا، فیلم و پویانمایی اطلاعات آموزنده‌ای را در اختیار کاربران می‌گذارند. احتمالاً در مورد هر موضوعی که به ذهنتان برسد، آموزش‌های ایرانی یا خارجی وجود دارد. ما در اینجا برای روشن شدن گستردگی موضوعات به ذکر چند دسته از آن‌ها اکتفا می‌کنیم: احکام و معارف اسلامی؛ هنر (مثل خط و نقاشی، بافتنی، آشپزی، موسیقی و سینما، …)؛ مهارت‌های دستی (مثل تعمیر وسایل برقی، دوچرخه، باغبانی و موبایل و …)؛ مهارت‌های عمومی (مانند بهداشت و سلامت، زیبایی، دکوراسیون منزل و دفتر کار و ….)؛ مهارت‌های رفتاری-روانشناسی (مثل کنترل خشم، جرئت‌مندی، برنامه‌ریزی، ذهن مثبت، خلاقیت و ایجاد عادت‌های خوب)؛ زبان‌های خارجی؛ مشاغل (مثل بورس، خلبانی، رانندگی، لوله‌کشی)؛ حفظ قرآن؛ نرمش در خانه و ورزش؛ نکات زندگی‌نامه و جملات مشاهیر (مانند عرفا، شهدا، کارآفرینان و سیاست‌مداران) و نرم‌افزارها (مثل ویرایش فایل متنی، فیلم و عکس). اینترنت علاوه بر کمک به آموختن، ابزارهای خوبی ارائه می‌دهد تا شما را در یاد دادن دانش یا مهارتتان به دیگران یاری ‌کند. در این بخش می‌خواهیم به معرفی موارد ذکر شده بپردازیم.

  آموختن

اولین راهی که برای آموختن یک موضوع به شما پیشنهاد می‌دهیم، جستجوی آن در موتورهای جستجو است. پارسی جو[۳] و یوز[۴] دو موتور خوب ایرانی و گوگل[۵] یکی از موتورهای خوب خارجی است. شما می‌توانید با استفاده از عبارات کلیدی “آموزش”، “چگونه”، “چیست”، “معرفی” و امثال آن‌ها در کنار موضوع مدنظرتان، اطلاعات خوبی پیدا کنید. در گام بعد سایت‌های اشتراک گذاری فیلم را پیشنهاد می‌کنیم. نمونه‌های خوب ایرانی و خارجی آن آپارات[۶] و یوتیوب[۷] است. معمولاً در این سایت‌ها برای آموختن هر فعالیت و دانشی، فیلم و کلیپ آموزشی پیدا می‌کنید. علاوه بر این شما می‌توانید به‌طور مستقیم و بدون استفاده از موتورهای جستجو وارد یک سایت شوید. برخی سایت‌ها مطالب متنوعی دارند و می‌توان برای آموختن هر موضوع عمومی‌ به آن‌ها مراجعه کرد. پرتال‌هایی مثل تبیان، آوینی و مجلات اینترنتی از این دست هستند. بعضی سایت‌ها، وبلاگ‌ها و صفحات شبکه‌های مجازی وجود دارند که تمرکزشان بر یک یا چند موضوع است. ممکن است با نتیجه موتور جستجو به آن‌ها منتقل شوید یا از طریق دوستان و آشنایان خود با آن‌ها آشنا شده باشید. علاوه بر این کانال‌های خوبی برای کسب اطلاعات در موضوعات مختلف در شبکه‌های اجتماعی مانند سروش، بیسفون و تلگرام وجود دارند. برای مثال کانال تربیت فرزند، احکام و مطالعه روزانه یک صفحه‌ای را می‌توان نام برد.

شما می‌توانید برای یافتن پاسخ سوال‌های تخصصی‌ خود به سایت‌ها و کانال‌هایی مراجعه کنید که در حوزه‌های پزشکی، روانشناسی، دینی و غیره به پرسش‌های موردی تخصصی کاربران پاسخ می‌دهند. کانال‌ها و گروه‌هایی در شبکه‌های اجتماعی تشکیل شده که برنامه مطالعه گروهی قرآن و کتاب‌های مختلف را می‌گذارند. اگر شما از آن دسته افرادی هستید که احتیاج به مشوق و انگیزه برای انجام مطالعه دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً سری به آن‌ها بزنید. ممکن است ترجیح بدهید به‌جای آنکه متن آموزش را خوانده یا فیلم آن را تماشا کنید، فایل صوتی آموزشی گوش دهید. در این‌صورت ما گوش‌دادن پادکست‌ها و کتب صوتی موجود در کانال‌ها و سایت‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.